Teknoloji bağımlılığı nedir? Teknoloji bağımlılığından nasıl kurtulabiliriz? Çocukları teknoloji bağımlığıdan uzak tutmanın yolları

Teknoloji bağımlılığı, kişinin fiziksel, zihinsel ve sosyal yaşamını etkilemeye başladığı anlarda kontrol edilemeyen dürtü olarak tanımlanıyor. Bu bağımlılık; oyunlardan sosyal medyaya, internette gezinmekten alışveriş sitelerinde ne var ne yok diye bakınmaya kadar birçok eylemi içerir.

Teknoloji bağımlıları, kendilerini yukarıda örneklediğimiz içeriklerden dolayı engelleyemezler. Artık sosyal yaşam ve aile yaşamı neredeyse minimum seviyede önemli bir hale gelmiştir.

Etrafımızı sarmış olan Teknoloji ve yenilikler, yaşamımızı kolaylaştırdığı gibi yeni sıkıntılar ve hatta tehlikeler de barındırıyor. Teknolojinin oluşturduğu bu bağımlılığın etkileri oldukça güçlüdür. Özellikle çocuklarda teknolojik araçlara bağımlılık gittikçe daha da artmaktadır.

Çocuklarda teknolojik bağımlılık; uyku sorunlarına, aileye karşı gösterdikleri reaksiyonlara, (örneğin, kardeşi ya da ebeveynlerine olan sinir ve uygunsuz söylemler gibi) bipolar ve dikkat bozukluğu gibi sorunlara neden olabilmektedir.

Araştırmalara göre teknoloji bağımlısı olan çocuklarda yorgunluk seviyeleri olmayanlara göre daha fazla olduğu gözlemlenmiştir. Ve ayrıca teknolojik bağımlılık, iş ve aile içerisinde çatışmalarda en çok etken olarak göze çarptığı görülmüştür.

Çocukların dijital medyaya bağımlı hale geldiğine değindiğimiz yazımızda da belirttiğimiz gibi çocukların ekran başında uzun süreler geçirmeleri gittikçe artmaktadır.

Tıpkı kimyasal bağımlılıklar gibi..

Teknoloji bağımlılığı türlerine baktığımızda en çok video oyunları en çok bağımlılık oluşturduğu görülüyor. Video oyunlarını sırasıyla sosyal medya bağımlılığı, akıllı telefon bağımlılığı, internet bağımlılığı, bilgisayar bağımlılığı, online bahis, pornografi, online ilişki, online alışveriş ve kompulsif (irade dışında davranışlarda bulunma eğilimi) internet kullanımı takip ediyor.

Yine yapılan araştırmalarda, dijital bağımlılığın beyni etkilediği ve belirli eylemlerden sonra ödüller verilen kimyasal bağımlılıklara benzediği saptandı. Ödüller; video oyununda kazanma, sosyal medyadaki beğeni ve yorumlar ve online kumarda elde edilen kazanç şeklinde olabilir. Sürekli kullanımda dopamin seviyesi artmaya devam eder ve böylece bağımlı olan kişiyi kullanmaya devam etmeye zorlar. Kişi daha sonra psikolojik olarak ciddi bir bağımlı haline gelir.

Teknoloji bağımlılığının belirtileri nelerdir?

Tıpkı alkol ve uyuşturucu bağımlılarında olduğu gibi teknoloji bağımlılarında da fiziksel ve psikolojik işaretler ortaya çıkar.

Teknoloji bağımlılarının fiziksel olarak belirtileri şunlardı;

Kişisel bakımın azalması
Kuru gözler
Sırt ve bel ağrıları
Hareket eksiliğinden dolayı kilo alımı
Karpal tünel sendromu
Bozulmuş uyku düzeni
Baş ağrıları ve baş yaraları

Teknoloji bağımlılarının psikolojik ve sosyal belirtileri ise;

Okul başarısının azalması
Kişisel, ailevi ve okul sorunları
Yeme-içme bozukluğu
Zamanın yönetilememesi
İnternet arkadaşlığı
Gerçek dünyadan izolasyon

Tüm bu olumsuzlukların yanında teknoloji pozitif olarak kişiye oldukça katkı sağlar. Teknoloji ciddi bir eğitim kaynağı ve doğru şekilde kullanıldığında kişisel gelişim konusunda oldukça yararlıdır. Topluluk erişimi sağlayabilir ve kişiler gerçek yaşamda da bünyesinde bulunduğu internet topluluğu ile yüz yüze iletişime geçebilir.

Teknoloji bağımlılığı nasıl tedavi edilebilir?

Teknoloji bağımlılarının tedavisinde çok çeşitli yaklaşımlar vardır. Bu yaklaşımlar terapi ağırlıklıdır.

Bu yaklaşımlar teknoloji bağımlılarının yeni beceriler öğrenmelerine yardımcı olabildiği gibi davranışlarında da değişimler oluşturabiliyor.

Teknoloji bağımlıları için uygulanan tedavi yöntemlerinden bazıları şunlardır;

Bilişsel Davranışsal Terapi (CBT) – MİA hastalara sağlıksız kalıpları ortaya çıkarmaları ve daha sağlıklı düşünceler ve eylemler yaratmanın yollarını bulmaları için öğretilen başarılı sonuçlar göstermiştir. Elektroakupunktur ile kombine edilen CBT de bu konuda umut verici sonuçlar göstermiştir.
Motivasyonel Görüşme (MI) – MI hastaların bağımlılık davranışlarından vazgeçmelerine yardımcı olabilecek yeni davranış becerileri öğrenmelerine yardımcı olur.
Gerçeklik Terapisi (RT) – RT hastaların bir sorunun var olduğunu fark etmelerini sağlayarak çalışır ve davranışsal değişikliklerle hayatlarını değiştirmek zorundadırlar. Ayrıca hastalara zaman geçirmeyi öğretmeye ve kendilerini meşgul edecek alternatif ve sağlıklı aktiviteler bulmaya odaklanır.
Danışmanlık – Bir danışman, hastaların iyileşme yolculukları sırasında hissedebilecekleri stres ve olumsuz duygularla başa çıkmalarına yardımcı olabilir. Hastalar aynı zamanda danışmanlık ve diğer terapötik yaklaşımlarla da ele alınan birlikte ortaya çıkan bir zihinsel sağlık bozukluğuna sahiptir.
Aile Terapisi – Aile müdahaleleri internet bağımlılığının neden olabileceği veya sonucu olabilecek ilişki sorunlarının ele alınmasında önemli bir rol oynamaktadır. Bağımlılık aile birimini bozduğunda evlilik danışmanlığı da yardımcı olabilir.

Teknoloji bağımlılığından kaçınmak için neler yapılabilir?

Teknoloji bağımlılığının üstesinden gelmek için bazı yararlı yöntemler bulunuyor.

Aşağıda sıraladığımız yöntemler teknoloji bağımlılarının uyguladığında büyük etki görebileceği yöntemlerdir;

Kalıpları bozup yeni günlük, haftalık ve aylık planlamalar yapın
İnternet kullanım ve akıllı telefon kullanım saatlerinizi değiştirin
Bir hedef belirleyerek kullanım süresini sınırlandırın
Belirli uygulama ve oyunlara sınır koyun
Haftalık internet kullanım süresine sınır getirin
Aile, arkadaş ve çevrenizle vakit geçirmek için hedef belirleyin
Teknolojik araç bulunmayan etkinlikler planlayın
Teknolojik araç barındırmayan ‘yapmak istediklerim’ listesi oluşturun
Aşırı kullanımın zararlarını bilgisayarınızın kenarına not edin
Akıllı telefonunuza zararları belirten hatırlatmalar ekleyin.